BuGusto: Avam Kahvesi Gazoz Tadımı

En nostaljik içecek ne diye sorsanız bana, hiç düşünmeden gazoz derim. Zamanında mahalle aralarında, gazozuna yapılan maçlar ya da seslice çekirdek çitlemenin ayıplanmadığı açık hava sinemaları akla gelir hemen. Bir de işin sanat boyutu var tabi ki: Ünlü Yeşilçam artisti Nuri Alço ve “Soğuk bir gazoz ister misin yavrum?”. Bu fenomen uzun süre aileler üzerinde etkili oldu, anneler kızlarını üniversiteye “Aman evladım, içtiğine dikkat et.” tembihleriyle yolladılar. Bütün bunlarla beraber, gazozun Türkiye’deki serüveni aslında bir o kadar hüzünlüdür de.

Gazozun bu topraklardaki macerası Mısırlıoğlu tarafından başlar ve büyük bir ivme kazanarak üretimi bütün ülkeye yayılır. (Aleksandr Mısırlıoğlu, Ligor Bazlamacıoğlu ve Leon Şar Karaköy'de ortak olarak ilk gazoz imalathanesini kurdular ve Mısırlıoğlu adı ile satışa çıkan gazozu ürettiler.) 60’lı yıllarda gazoz üreticilerinin sayısı 1000’e ulaşır; her ilin, her ilçenin en az bir adet gazoz markası mevcuttur. Ama bu güzel günler uzun sürmez ve çöküş başlar. 1965’te çıkan otomatikleşme kanununun ardından küçük işletmeler çağa ayak uyduramaz. Daha sonra Amerikan kültürü Anadolu topraklarında yoğun bir şekilde etkili olur. Sadece giysi ve müzik alışkanlıklarımızı değiştirmez, damak zevklerimiz üzerinde de oynama yapar ve halk kolayı gazoza tercih eder. Günümüze bakıldığında sadece ve sadece altmış kadar yerel üretici kalmış durumda.

Avam Kahvesi gazozun mabedi konumunda. Türkiye’nin her köşesinden gelen gazozlar, gazlı içecek severlerin beğenisine sunuluyor ve eski dönem ruhu yaşatılmaya çalışılıyor. Mekanın iç tasarımı buram buram 70’ler ve 80’ler kokuyor. Gazozlarınızı yudumlarken Solotest oynayıp zeka seviyenizi ölçebilir, Hayat ve Ses dergilerine göz atarak dönemin magazin dünyasına dalabilirsiniz. Kısacası, kendinizi bu yıllardaymışsınız ve evinizde huzur içinde oturuyormuş gibi hissedebilirsiniz.

Tadımdan önce, gazozun Türkiye serüvenini anlatan “Kapak Olsun” belgeselini seyrettik. Burak Serkan Çetinkaya’nın yönetmenliğine soyunduğu belgesel, şu an halen üretim yapan fabrika sahipleriyle ve gazoz severlerle -ki bu isimler arasında Erkan Can ve Erdal Tosun gibi birçok ünlü sima var- yapılan röportajlarla desteklenmiş. Ayrıca 30. İstanbul Film Festivali’nde de gösterilmiş.

Menümüzü damakları fazla yormamak için yedi farklı gazoz ve bir kola çeşidi ile sınırladık. Bunlar Zafer, Zaman, Kayısı Kola, Dört Mevsim, Bağlar, Bade, Ankara ve Karadeniz Dağ Çilek’ti. Gazozları içerken, nostaljiyi doyasıya yaşamak için bol bol leblebi yedik.

Bağlar Gazoz

1950’li yıllardan bu yana üretim yapan firma Safranbolu’da yer alıyor. 3 farklı çeşidi bulunan Bağlar Gazoz’un sade olanını tattık. Bu limonlu gazozun içimi oldukça yumuşak, tadı ise pudra şekerine büyük oranda benziyor ve yüzde yüz doğal şeker içeriyor. Kokusu ise değinilmesi gereken başka bir önemli özelliği, içerken bizi mest ediyor.

“Bağlar içiniz!”

Karadeniz Ereğli Gazoz

Bu güzel içecek aslında gazoz dünyasının “hipster”ı olarak düşünülebilir çünkü 2012 yılında piyasaya sürülüyor, Karadeniz Ereğlisi’nde faliyet gösteren üretici firma tarafından. Ahududu ve Osmanlı dağ çileği aromalarına sahip olan gazozun kokusu büyüleyici, içimi kolay ve bol köpüklü.

Ankara Gazoz

Aslında Mersin’de üretilen ama Ankara adıyla anılan bu gazoz 1975’ten beri satışta. Tatmadan önce kapağını açtığımızda odanın içine enfes bir koku doldu ve iştahımızı kabarttı. Muz, çilek ve ahududulu olan bu gazozda muz tadı oldukça baskındı ve diğerlerinin tadını almayı güçleştirdi. Aroması diğer gazozlara göre daha yoğundu, çok sevdik.

“Susadıkça Ankara Gazozu içiniz!”

Dört Mevsim Gazoz

Ambalajında yazıldığına göre “framboise” aromalı olan bu gazoz, 1936’da Akhisar, Manisa’da üretilmeye başlamış. Şirin şişesiyle Dört Mevsim Gazoz tam bir susuzluk giderici ve daha önce içtiklerimize göre daha hafif. Bittiğinde damakta hemen kaybolmayan güzel bir tat bırakıyor. Suni tatlandırıcı değil gerçek şeker içeren bu gazozu mutlaka denemeniz lazım.

Zaman Gazoz
Adana’da üretilen karışık meyveli bu gazoz, 1920 yılından beri bakkal raflarında. Zaman Gazoz'u anlamak biraz güç, öyle ki tadım ekibimize büyük çelişkiler yaşattı. Beğeneni çok sevdi, beğenmeyeni çok düşük puan vermekten hiç çekinmedi. Çoğunluğun olumsuz düşünceler beslediğini söyleyebiliriz.

Bade Gazoz

1928’den beri üretilen Bade Gazozları’ndan karışık meyve aromalı olanının içinde muz, limon ve ahududu var. Çok asitli, bol köpüklü olan bu gazoz, ayrıca oldukça ferahlatıcı; içerken büyük keyif aldık. Aroması sentetik değildi, bu yüzden hanesine artı bir puan daha yazdırdı. İki Adanalı'dan hangisi tercihiniz, Bade mi Zaman mı, diye sorarsanız, bizim seçimimiz Bade’den yana.

“Adana’nın efsane gazozu!”

Zafer Gazoz

Denizli’nin bu meşhur lezzetini denemeden olmazdı. 1934’te üretimine başlanan gazoz, piyasada “Eski Zafer” olarak da geçiyor; çünkü üretici ailenin kardeş çekişmesi ürüne yansımış. Müdavimleri Eski Zafer'den, yani büyük kardeşten yana. Denediğimiz gazoz çilek aromalı. Şişesinin tasarımına hayran kaldığımız gazozun içimi oldukça yumuşak, akıcılığı mükemmel. Eğer yeterince soğuk içilirse susuzluğunuzu anında kesebilir.

Kayısı Kola

Adından da anlaşılacağı üzere kolanın Malatya’daki temsilcisi olan Kayısı Kola, 1970’ten beri aramızda. Malesef bu kolayı hayal kırıklığı olarak nitelendireceğim. Kokusu gayet kötüydü, gazsızdı ve tadı sanki dışarıda bekletilmiş bir kolanınki gibiydi. İsimden yaptığı çağrışımdan dolayı içinde kayısı aroması vardır diye düşündük, ama yanılmışız.

Tadının taklit edilemediğine dair rivayetler dolaşan efsane Uludağ Gazozu, benim de favorim olan mideyi rahatlatan Niğde Gazozu ve Orhan Pamuk’un Masumiyet Müzesi’ne konuk olan Aroma Meltem Gazozu tatmayı sabırsızlıkla beklediğimiz diğer gazozlar. Avam Kahvesi'nde yeniden buluşmayı, farklı gazozlar denerken Solotest'te zeka yarıştırmayı iple çekiyoruz. Görüşmek üzere!